สัตว์เลี้ยงอย่าง แมว และสุนัขมักจะชอบลองชิมอาหารของมนุษย์ด้วยความอยากรู้อยากเห็น แต่ไม่ใช่อาหารทุกชนิดที่ปลอดภัยสำหรับพวกมัน บางชนิดอาจก่อให้เกิดอาการเจ็บป่วยรุนแรง หรือแม้กระทั่งอันตรายถึงชีวิต การรู้จักและหลีกเลี่ยงอาหารเหล่านี้จึงเป็นสิ่งสำคัญที่เจ้าของควรใส่ใจ
1. ช็อกโกแลต
ช็อกโกแลตมีสารธีโอโบรมีน (Theobromine) และคาเฟอีน (Caffeine) ซึ่งเป็นพิษต่อแมวและสุนัข แม้ปริมาณเล็กน้อยก็สามารถก่อให้เกิดอาการอาเจียน ท้องเสีย หัวใจเต้นผิดจังหวะ อุณหภูมิร่างกายสูง และในกรณีรุนแรงอาจทำให้เสียชีวิตได้ โดยเฉพาะช็อกโกแลตเข้มที่มีปริมาณธีโอโบรมีนสูง
2. องุ่นและลูกเกด
องุ่นสดและลูกเกดสามารถทำให้สุนัขและแมวเกิดภาวะไตวายเฉียบพลัน แม้ยังไม่ทราบสาเหตุที่ชัดเจน แต่มีรายงานว่าปริมาณเพียงเล็กน้อยก็เป็นอันตรายได้ อาการเริ่มต้นมักรวมถึงอาเจียน อ่อนเพลีย และเบื่ออาหาร ซึ่งจะลุกลามไปสู่ภาวะไตวายในไม่กี่วัน
3. หัวหอม กระเทียม และพืชตระกูลกระเทียม
หัวหอม กระเทียม ต้นหอม และกุยช่าย มีสารไทโอซัลเฟต (Thiosulfate) ที่ทำลายเม็ดเลือดแดงของแมวและสุนัข ส่งผลให้เกิดภาวะโลหิตจาง อาการที่พบได้แก่ เหงือกซีด หายใจเร็ว อ่อนแรง และหัวใจเต้นผิดจังหวะ การกินเพียงครั้งเดียวในปริมาณมากหรือกินน้อยแต่บ่อยครั้งก็เป็นอันตรายได้
4. อะโวคาโด
อะโวคาโดมีสารเพอร์ซิน (Persin) ที่อาจทำให้แมวและสุนัขเกิดอาการอาเจียน ท้องเสีย และในบางกรณีอาจส่งผลต่อหัวใจและระบบทางเดินหายใจ นอกจากนี้เมล็ดอะโวคาโดยังมีความเสี่ยงที่จะติดคอหรือทำให้ลำไส้อุดตัน
5. แอลกอฮอล์
แอลกอฮอล์มีพิษต่อระบบประสาทและตับของสัตว์เลี้ยง อาการที่พบได้หลังจากได้รับแอลกอฮอล์คือ อาเจียน ซึม เดินโซเซ หายใจลำบาก และในปริมาณสูงอาจทำให้โคม่าและเสียชีวิต การปล่อยให้สัตว์เลี้ยงดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์จึงเป็นสิ่งต้องห้ามอย่างเด็ดขาด
6. คาเฟอีน
คาเฟอีนพบได้ในกาแฟ ชา เครื่องดื่มชูกำลัง และบางขนมหวาน มีฤทธิ์กระตุ้นระบบประสาท ทำให้หัวใจเต้นเร็ว ความดันโลหิตสูง กล้ามเนื้อสั่น และอาจเกิดอาการชัก ปริมาณเพียงเล็กน้อยก็เป็นอันตราย โดยเฉพาะในสัตว์ขนาดเล็ก
7. นมและผลิตภัณฑ์นม
แม้ภาพลักษณ์ที่แมวกินนมจะดูคุ้นตา แต่นมวัวและผลิตภัณฑ์นมส่วนใหญ่มีแลคโตส (Lactose) ซึ่งสัตว์เลี้ยงหลายตัวไม่สามารถย่อยได้ ทำให้เกิดอาการท้องเสียและปวดท้อง โดยเฉพาะแมวและสุนัขที่โตเต็มวัยซึ่งมีเอนไซม์ย่อยแลคโตสน้อย
8. กระดูกสัตว์ปรุงสุก
กระดูกไก่หรือกระดูกหมูที่ผ่านการปรุงสุกมีความเปราะและแตกง่าย เมื่อสัตว์เลี้ยงกัด อาจทำให้เกิดเศษแหลมคมที่บาดปาก คอ หรือลำไส้ได้ นอกจากนี้ยังเสี่ยงต่อการติดคอหรือการอุดตันในระบบทางเดินอาหาร
9. อาหารที่มีรสเค็มจัด
อาหารที่มีโซเดียมสูง เช่น มันฝรั่งทอด ขนมขบเคี้ยว และอาหารแปรรูป สามารถทำให้สัตว์เลี้ยงเกิดภาวะโซเดียมเกิน อาการได้แก่ กระหายน้ำมาก ปัสสาวะบ่อย สั่น และในกรณีรุนแรงอาจทำให้เกิดอาการชักและเสียชีวิต
10. อาหารที่มีน้ำตาลหรือสารให้ความหวานไซลิทอล (Xylitol)
ไซลิทอลพบในหมากฝรั่ง ขนมหวาน และผลิตภัณฑ์อบหลายชนิด สามารถทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดของสุนัขลดลงอย่างรวดเร็ว และทำลายตับ อาการมักเริ่มภายในไม่กี่นาทีหลังบริโภค เช่น อาเจียน อ่อนแรง และชัก ส่วนในแมวแม้รายงานน้อยกว่าแต่ก็ไม่ปลอดภัย
11. อาหารมันจัดหรือทอด
อาหารที่มีไขมันสูง เช่น ของทอด เบคอน หรือหนังไก่ อาจทำให้เกิดโรคตับอ่อนอักเสบในแมวและสุนัข อาการได้แก่ อาเจียน ปวดท้อง เบื่ออาหาร และอ่อนเพลีย
12. เห็ดพิษ
แม้เห็ดบางชนิดจะรับประทานได้ แต่เห็ดพิษบางประเภทสามารถทำลายตับ ไต หรือระบบประสาทของสัตว์เลี้ยง อาการจะขึ้นอยู่กับชนิดของเห็ด แต่โดยทั่วไปคือ อาเจียน ท้องเสีย น้ำลายไหลมาก ตัวสั่น และชัก
13. แป้งดิบและยีสต์
การกินแป้งที่มียีสต์สามารถทำให้เกิดการหมักในกระเพาะ ส่งผลให้ท้องอืดอย่างรุนแรง และแอลกอฮอล์ที่เกิดจากการหมักยังเป็นพิษต่อระบบประสาทของสัตว์เลี้ยงด้วย
วิธีป้องกันสัตว์เลี้ยงจากการกินอาหารอันตราย
- เก็บอาหารให้พ้นมือสัตว์เลี้ยง – วางไว้ในที่สูงหรือในตู้ที่ปิดสนิท
- อย่าให้อาหารจากโต๊ะ – เพื่อป้องกันการเรียนรู้พฤติกรรมขออาหาร
- สอนคำสั่งพื้นฐาน – เช่น “ไม่” หรือ “ปล่อย” เพื่อหยุดพฤติกรรมเสี่ยง
- แจ้งสมาชิกในบ้าน – ให้ทุกคนรู้ว่าอาหารใดเป็นอันตราย
- ตรวจสอบส่วนผสมก่อนให้อาหาร – โดยเฉพาะขนมและอาหารสำเร็จรูป
สิ่งที่ควรทำหากสัตว์เลี้ยงกินอาหารพิษ
- โทรหาสัตวแพทย์ทันที – ระบุชนิดและปริมาณอาหารที่กิน
- อย่าพยายามทำให้อาเจียนโดยไม่ปรึกษาสัตวแพทย์ – เพราะบางกรณีอาจทำให้เกิดอันตรายมากขึ้น
- เตรียมข้อมูลสำคัญ – น้ำหนัก อายุ สายพันธุ์ และเวลาที่กินอาหารเข้าไป
ตารางสรุปอาหารที่เป็นพิษต่อแมวและสุนัข
| อาหาร | สารพิษหลัก | อาการที่พบ | ระดับความรุนแรง |
|---|---|---|---|
| ช็อกโกแลต | ธีโอโบรมีน, คาเฟอีน | อาเจียน, ท้องเสีย, หัวใจเต้นผิดปกติ, ชัก | สูงมาก |
| องุ่น/ลูกเกด | สารไม่ทราบแน่ชัด | ไตวายเฉียบพลัน, อ่อนแรง, เบื่ออาหาร | สูงมาก |
| หัวหอม/กระเทียม | ไทโอซัลเฟต | โลหิตจาง, เหงือกซีด, หายใจลำบาก | สูงมาก |
| อะโวคาโด | เพอร์ซิน | อาเจียน, ท้องเสีย, หัวใจเต้นผิดจังหวะ | ปานกลางถึงสูง |
| แอลกอฮอล์ | เอทานอล | ซึม, เดินโซเซ, โคม่า, เสียชีวิต | สูงมาก |
| คาเฟอีน (กาแฟ/ชา) | คาเฟอีน | หัวใจเต้นเร็ว, กล้ามเนื้อสั่น, ชัก | สูงมาก |
| นม/ผลิตภัณฑ์นม | แลคโตส | ท้องเสีย, ปวดท้อง | ต่ำถึงปานกลาง |
| กระดูกปรุงสุก | เศษคม | บาดปาก/คอ, ลำไส้อุดตัน | ปานกลางถึงสูง |
| อาหารรสเค็มจัด | โซเดียมสูง | กระหายน้ำมาก, สั่น, ชัก | ปานกลางถึงสูง |
| ไซลิทอล | ไซลิทอล | น้ำตาลในเลือดต่ำ, ตับล้มเหลว | สูงมาก |
| อาหารมันจัด | ไขมันสูง | ตับอ่อนอักเสบ, อาเจียน | ปานกลาง |
| เห็ดพิษ | พิษเฉพาะของเห็ด | อาเจียน, ชัก, ไต/ตับวาย | สูงมาก |
| แป้งดิบ/ยีสต์ | การหมัก, เอทานอล | ท้องอืด, แอลกอฮอล์เป็นพิษ | ปานกลางถึงสูง |
เคล็ดลับดูแลความปลอดภัยด้านอาหารของสัตว์เลี้ยง
- แยกพื้นที่ปรุงอาหาร
จัดพื้นที่ครัวให้สัตว์เลี้ยงเข้าไม่ถึง เพื่อลดความเสี่ยงจากการตกหล่นของเศษอาหารอันตราย - ใช้ภาชนะปิดสนิท
เก็บอาหารในกล่องหรือภาชนะที่สัตว์เลี้ยงเปิดไม่ได้ เช่น ขวดพลาสติกฝาเกลียวหรือกล่องล็อกแน่น - ฝึกพฤติกรรมไม่ขออาหาร
อย่าให้สัตว์เลี้ยงชินกับการได้อาหารจากโต๊ะ เพราะจะทำให้ยากต่อการควบคุม - ติดหมายเลขสัตวแพทย์ฉุกเฉิน
ควรมีเบอร์ติดต่อคลินิกหรือโรงพยาบาลสัตว์ตลอดเวลา
กรณีศึกษา: อันตรายจากการกินช็อกโกแลต
มีรายงานสุนัขพันธุ์เล็กที่กินช็อกโกแลตเพียงครึ่งแท่งแล้วเกิดอาการหัวใจเต้นผิดปกติและชัก แม้เจ้าของจะรีบนำส่งโรงพยาบาลสัตว์ แต่อาการก็รุนแรงและต้องรักษาในห้องฉุกเฉินหลายวัน เหตุการณ์นี้เป็นตัวอย่างที่ชัดเจนว่าปริมาณเล็กน้อยก็สามารถคร่าชีวิตสัตว์เลี้ยงได้
ข้อสรุปสำคัญสำหรับเจ้าของ
- รู้จักรายชื่ออาหารอันตรายและสารพิษที่พบในอาหารเหล่านั้น
- ป้องกันการเข้าถึงด้วยการเก็บให้มิดชิด
- ฝึกให้สัตว์เลี้ยงไม่รับอาหารจากบุคคลแปลกหน้า
- หากเกิดเหตุให้รีบขอความช่วยเหลือจากสัตวแพทย์ทันที
